Sytuacja migracyjna w Austrii

Austria („Osterreich”) to kraj położony W południowej części Europy Środkowej, pozbawiony

dostępu do morza. Powierzchnia kraju wynosi 83 858 km. Austria jest krajem górzystym.
Dwie trzecie jej powierzchni zajmują Alpy, obejmujące przedgórze alpejskie na północy
i na południu oraz wysokie Alpy Wschodnie w centrum. Stolicą i największym miastem liczą-
cym 8 348 233 mieszkańców kraju jest Wiedeń. Miasto to leży nad Dunajem, rzeką przecinającą
całą Austrię z zachodu na wschód.

Współczesna Austria zajmuje zaledwie 12,5% powierzchni dawnych Austro-Węgier.
Austria należy do Unii Europejskiej od 1995 roku, a jej walutą jest euro. Kraj jest podzielony
na dziewięć prowincji. Siedem z nich: Górna Austria, Dolna Austria, Styria, Karyntia, Salzburg,
Tyrol i Vorarlberg ma długie tradycje historyczne daleko poprzedzające utworzenie Republiki
Austrii po I wojnie światowej. Pozostałe dwa: Wiedeń i Burgenland powstały po 1918 r.

Ustrój Austrii reguluje konstytucja z 1 października 1920 r., zgodnie z którą, Austria
jest republiką związkową o systemie parlamentarnym, składającą się z 9 krajów. Głową państwa
jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 6-letnią kadencję, z prawem jednej
reelekcji. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu -Zgromadzenia Związkowego Bundesversammlung. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z powoływanym przez
prezydenta kanclerzem związkowym na czele.

Procesy migracyjne były istotne dla Austrii już od XIX wieku. Dominowały wówczas
migracje wewnętrzne. Austria wchodziła w skład monarchii Austro-Węgierskiej, habsburskiego
imperium, rozciągającego się od dzisiejszych terenów południowej Polski aż na Półwysep
Bałkański. Wiedeń, stolica monarchii, przyciągał migrantów z peryferyjnych obszarów
imperium. Masowo napływali do niego Czesi, Słowacy, Węgrzy, a także Serbowie i Chorwaci.
Nie tylko Wiedeń był celem migrantów wewnętrznych, na austriackiej prowincji, przede
wszystkim w Karyntii i Burgenlandii, także osiedlały się grupy obywateli, pochodzących z innych
części kraju.

Charakter ruchów migracyjnych zmienił się w okresie po II Wojnie Światowej. Miało wtedy
miejsce ich umasowienie i instytucjonalizacja. Wymienione procesy przebiegały w podobny
sposób, jak w innych rozwiniętych państwach zachodnioeuropejskich, takich jak choćby Niemcy
czy Holandia.

W okresie od lat pięćdziesiątych do początku siedemdziesiątych dominowała imigracja dwóch
specyficznych, bardzo od siebie odmiennych grup cudzoziemców: pracowników cudzoziemskich
oraz przymusowych migrantów politycznych. Przybywający do Austrii w tym okresie uchodźcy
pochodzili głównie z krajów bloku wschodniego. Traktowali oni Austrię jako terytorium
tranzytowe na drodze do innych państw, przede wszystkim do Stanów Zjednoczonych i Izraela.
W 1956 roku, po stłumionym powstaniu na Węgrzech, do Austrii przyjechało 180 tysięcy
Węgrów. W 1968 roku, po interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji i końcu
Praskiej Wiosny, na tereny austriackie uciekło 180 tysięcy Czechów i Słowaków. Po ogłoszeniu stanu wojennego w Polsce, Austriacy udzielili schronienia 140 tysiącom Polaków. W latach
1973-1989, do Austrii przyjechało także około 250 tysięcy Żydów, przede wszystkim z terenów
ówczesnego Związku Radzieckiego.

Przedstawiciele drugiej grupy, pracownicy cudzoziemscy, przyjeżdżali do Austrii jako tak
zwani „gastarbeiterzy”, czyli pracownicy tymczasowi. Ich rekrutacja, przyjazd i pobyt regulowane
były umowami bilateralnymi, podpisanymi przez Austrię z państwami, które były w tym okresie
zainteresowane stworzeniem swoim obywatelom możliwości zarobkowania za granicą, przede
wszystkim ze względu na stosunkowo wysoką stopę bezrobocia. W 1970 roku liczba pracowników
cudzoziemskich, pracujących w Austrii, osiągnęła liczbę 100 tysięcy i nadal rosła. Najwyższy
odsetek obcokrajowców na rynku pracy odnotowano w 1973 roku - 226 800 osób. Schemat
rekrutacji pracowników tymczasowych, czyli tzw. „gastarbeiter” system, oparty był na zasadzie
rotacji. Zakładano, że po określonym czasie pracy, dany pracownik powróci do kraju pochodzenia,
a na jego miejsce zostanie zatrudniona kolejna osoba. Cudzoziemcy jednak nie chcieli wracać
do krajów pochodzenia po zakończeniu pracy na podstawie pierwszego kontraktu, jak i również
pracodawcy woleli przedłużyć okres ich zatrudnienia, zamiast przyjmować nowe osoby na te
same miejsca i inwestować w ich wyszkolenie. Przedłużanie kontraktów łączyło się z migracjami
członków rodziny pracowników, które dotąd pozostawały w kraju pochodzenia. Masowe procesy
łączenia rodzin rozpoczęły się w latach siedemdziesiątych.

Przyniosło to przełomową zmianę W strukturze społeczności imigranckiej w Austrii — znacznie
podniósł się odsetek kobiet i dzieci, wcześniej właściwie nieobecnych. W tym okresie, władze
austriackie ten proces zaczęły określać jako osiedlanie się cudzoziemców, czyli „Einwanderurzg”.
Początek lat dziewięćdziesiątych przyniósł kolejne fale przybywających do Austrii
uchodźców. Migranci polityczni napływali przede wszystkim z ogarniętej brutalną wojną
Jugosławii. Jednocześnie, w związku z boomem ekonomicznym w końcu lat osiemdziesiątych,
znów pojawiło się zapotrzebowanie na niewykwalifikowanych pracowników"cudzoziemskich.
Rosnący odsetek migrantów w społeczeństwie austriackim nie cieszył się poparciem Austriaków.
Sprzeciw skrajnie prawicowych środowisk wyrażał się w gwałtownym wzroście poparcia dla
Wolnościowej Partii Austrii, która wzywała do przyjęcia doktryny ”zerowej imigracji”, a więc
maksymalnego ograniczenia możliwości wjazdu i osiedlania się cudzoziemców na terenie kraju.

W 1993 roku wprowadzono nową ustawę o pobycie cudzoziemców, „Aufenthaltsgesetz”,

według której system kwotowy zaczął regulować także liczbę wydawanych zezwoleń na pobyt.
Dokument ten uzupełniał wcześniejszy akt z 1992 roku. Uzupełniał, ale nie zastępował — przez
kilka lat cudzoziemców obowiązywały przepisy obu ustaw. W 1997 roku zostały one zastąpione
jedną, nową ustawą (Fremdengesetz, FrG). Wszystkie przepisy dotyczące obcokrajowców
zebrano w jednym dokumencie. Jego głównym celem było wypracowanie polityki integracyjnej,
adresowanej do osób przebywających w Austrii i jednoczesne ograniczenie liczby nowo-przybywa-
jących imigrantów.

W 1998 roku weszła w życie istotna nowelizacja ustawy o obywatelstwie, „Ferienreiseverordnung”. Przyjęte zmiany były konsekwencją stworzonej rok wcześniej restrykcyjnej
polityki integracyjnej. Obywatelstwo austriackie przyznawane jest, podobnie jak w całym regionie
środkowoeuropejskim i w Niemczech, na zasadzie ius sanguinis. Koncepcja narodu austriackiego
jest więc oparta na wizji wspólnoty etniczno-kulturowej, w której kluczową rolę odgrywa pochodzenie. Cudzoziemcy, mieszkający w Austrii, mogą się ubiegać o uzyskanie obywatelstwa drogą
naturalizacji dopiero po dziesięciu latach nieprzerwanego pobytu na terenie kraju. Ponadto
obcokrajowcy muszą także udowodnić niezależność ekonomiczną (a więc na przykład osoba,
pobierająca zasiłek, nie może się starać o obywatelstwo), a także znajomość języka niemieckiego.
Dodatkowo, wymogiem jest przedstawienie zaświadczenia o niekaralności. Nawet najdrobniejsze
wykroczenie może stanowić przyczynę decyzji odmownej w procedurze naturalizacyjnej.

Stworzenie ultraprawicowego rządu koalicyjnego Austriackiej Partii Ludowej (OVP)
oraz Austriackiej Partii Wolnościowej (FPO) w styczniu 2001 roku przyniosło kolejne
restrykcje w zakresie polityki migracyjnej i koncepcji integracji cudzoziemców. Rząd austriacki był
szeroko krytykowany w całej Unii Europejskiej za skrajny nacjonalizm i propagowanie rozwiązań
dyskryminujących grupy mniejszościowe.

Jorg Haider, lider Austriackiej Partii Wolnościowej, otwarcie przedstawiał imigrantów jako grupę
nadmiernie korzystającą z systemu pomocy społecznej i ochrony zdrowia, wykorzystującą
państwo austriackie, a więc niepożądaną. Kwestie około migracyjne były kluczowe w kampanii wyborczej partii. Oczekiwano więc zmian w ustawodawstwie dotyczącym cudzoziemców.
W związku z falą głosów krytycznych wobec rządu austriackiego na arenie międzynarodowej
(przede wszystkim z krytyką płynącą z innych państw Unii Europejskiej) nie były one aż tak
radykalne i restrykcyjne, jak się tego spodziewano.

Wprowadzone reformy kontynuowały linię polityczną tych przyjętych w poprzednich latach
(1997, 1998). Możliwość rekrutacji pracowników poza granicami Austrii została ograniczona
do kadry zarządzającej oraz migrantów sezonowych, zatrudnianych głównie w sektorze rolniczym
oraz w turystyce. Osoba taka musiała zarabiać minimalnie 2000 euro miesięcznie. Jednocześnie,
maksymalny czas zezwolenia na pracę dla migrantów sezonowych został przedłużony do jednego roku. Władze deklarowały także chęć rozszerzenia możliwości zatrudnienia pracowników
sezonowych w innych sektorach, co spowodowało falę krytyki i obaw przed swego rodzaju
rekonstrukcją starego systemu gastarbeiterskiego, który uznaje się za niepowodzenie. Obawiano
się, że taka zmiana spowoduje masowy napływ imigrantów, którzy będą de facto przyjeżdżać
do Austrii na długie okresy, przerywane tylko krótkimi wyjazdami w czasie oczekiwania na kolejne
zezwolenie. Jednocześnie, ze względu na charakter dokumentów pobytowych i wspomniane
wyjazdy, osoby te będą miały zamkniętą ścieżkę legalizacji pobytu na innych zasadach.

Ta sama ustawa wprowadziła kursy integracyjne, obowiązkowe dla wszystkich obywateli
państw trzecich. Obejmują one przede wszystkim naukę języka oraz wprowadzenie do realiów
austriackich. W ramach drugiej części prowadzone są głównie zajęcia z zakresu prawa, historii
oraz historii politycznej Austrii. Odmowa udziału jest karana grzywną, może również prowadzić
do odmowy przedłużenia dokumentów pobytowych.

Ogromne zmiany w polityce integracyjnej przyniósł rok 2011 i nowelizacja zasad zatrudniania cudzoziemców. Do najważniejszych z nich należało wprowadzenie Czerwono—Biało—Czerwonej
Karty „der Rot-WeiSS-Rot — Karte” (RWR - pojawiające się w nazwie barwy to kolory austriackiej
flagi) oraz wdrożenie Platformy Integracyjnej, narzędzia, służącego koordynacji polityk integracyjnych w Austrii na wszystkich szczeblach. Zniesiono także kwoty określające liczbę wydawanych
zezwoleń na pobyt. System kwotowy nadal obowiązuje w zakresie liczby wydawanych zezwoleń
na pracę dla pracowników niewykwalifikowanych. Powołano również urząd Sekretarza
ds. Integracji. Można powiedzieć, że w 2011 roku polityka integracyjna Austrii przeszła
całkowitą, fundamentalną zmianę paradygmatu. Imigracja została zaakceptowana jako fakt.
Austria jest społeczeństwem wielokulturowym i zamiast starać się ograniczać imigrację,
skupiła się na wypracowaniu skutecznych programów integracyjnych oraz mechanizmów
ułatwiających zarządzanie migracjami.

Imigranci zaczęli otrzymywać wsparcie od państwa, ale także zaczęto stawiać im wymagania.

Podczas wizyty w Wiedniu delegacja Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie odwiedziła siedzibę Urzędu do Spraw Pobytu w Wiedniu, Wydział Miejski 35 — Imigracja,
Obywatelstwo i Ewidencja „Aufenthaltsbehorde A MASS”, gdzie cudzoziemcy mogą składać
wnioski i załatwiać wszelkie formalności związane z legalizacja ich pobytu na terytorium Austrii.
Była to doskonała okazja, aby poznać sposób, w jaki przebiega procedura legalizacji, warunki
w jakich obsługiwani są klienci oraz jak działa informacja dla obcokrajowców. Rozmawiano
o procedurze dotyczącej uzyskania zezwolenia na pobyt, terminach załatwienia spraw, oraz
procesie integracji cudzoziemców w Austrii. Dyskutowano również o codziennych problemach
związanych z obsługą klienta Wielokulturowego. Pracownicy WSC MUW zaobserwowali liczne
różnice w standardach recepcji cudzoziemców, a proces uzyskania zezwolenia uznali za znacznie
uproszczony, krótszy.

Przedstawiciele Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego odwiedzili również Międzynarodową Organizację ds. Migracji IOM Krajowe Biuro w Wiedniu. Podczas spotkania
w Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji IOM delegacja wysłuchała prezentacji
na temat integracji cudzoziemców, problemów związanych z imigracja oraz austriacka polityka
dotycząca uchodźców. Szczególne zainteresowanie wzbudziły kwestie dotyczące kompleksowego systemu programów integracyjnych dostępnych dla cudzoziemców, takich jak kursy
językowe, warsztaty mające na celu przekazanie wiedzy na temat porządku prawnego, kultury
i historii kraju.
5.2 Struktura organizacyjna służb migracyjnych, procedury legalizacji
cudzoziemców, rozwiązania prawne zastosowane w Austrii
Regulacje prawne w zakresie legalizacji pobytu cudzoziemców — obywateli Państw
Trzecich na terytorium Austrii określa ustawa o prawie pobytu i osiedleniu z dnia 16 sierpnia 2005 r.
(„Niederlassungs- und Aufenthaltsgesetz”).
Obecnie ustawodawstwo austriackie wyróżnia następujące rodzaje wiz:
. Wiza A („Flugtransitvisum'Qz wiza tranzytowa lotniskowa
. Wiza B („Durchreisevisumvz wiza tranzytowa
. Wiza C („Reisevisurrz"): wiza turystyczna, uprawniająca do pobytu na terenie Austrii
iw strefie Schengen przez okres do 90 dni
. Wiza D („Aufenthaltsvisum”): długoterminowa wiza krajowa, uprawniająca
do pobytu na terenie Austrii przez okres od trzech do sześciu miesięcy
Pierwszy wniosek o wydanie dokumentu pobytowego, zarówno wizy, jak i zezwolenia
na pobyt, składa się w placówce austriackich słuzb konsularnych. Na terenie Austrii może
to zrobić tylko osoba, która jest uprawniona do wjazdu na teren Austrii w ruchu bezwizowym.
Taka zasada wynika z tego, że władze Austrii starają się uniemożliwić cudzoziemcom
wjeżdżającym na teren Austrii na podstawie wiz przedłużanie pobytu już po wjeździe do kraju.
Decyzje dotyczące kwestii pobytowych wydają władze odpowiedniego regionu, w którym
cudzoziemiec zamierza się osiedlić („Bezirksverwaltungsbehórde, BVB").
Ustawodawstwo austriackie wyróżnia następujące rodzaje zezwoleń na pobyt:
- Aufenthaltsbewilligung: zezwolenie na pobyt tymczasowy
- Rot-WeiB-Rot — Karte: Karta Czerwono —Biało — Czerwona, zezwolenie na pobyt
czasowy z tytułu pracy , zezwolenie na pracę na rzecz jednego pracodawcy
na konkretnym stanowisku
- Rot-WeijB-Rot — Karte: Karta Czerwono —Biało — Czerwona, zezwolenie na pobyt
czasowy z nieograniczonym dostępem do rynku pracy
- Blaue Karte EU: Niebieska Karta, zezwolenie na pobyt czasowy z tytułu pracy
- Niederlassungsbewilligung: zezwolenie na pobyt czasowy z tytułu pracy dla pracowników niekwalifikujących się na Czerwono-Bialo-Czerwoną lub Niebieską Kartę
-Niederlassungsbewilligung — ausgenommen Erwerbstchitigkeit: zezwolenie na pobyt
tymczasowy bez dostępu do rynku pracy
- Niederlassungsbewilligung — Angehó'riger: zezwolenie na pobyt tymczasowy
bez dostępu do rynku pracy
- Daueraufenthalt - EG: zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony z nieograniczonym
dostępem do rynku pracy "Daueraufenthalt - Familien": zezwolenie na pobyt na czas nieokreślony
z nieograniczonym dostępem do rynku pracy
Cudzoziemiec, jeśli chce osiedlić się w Wiedniu musi skontaktować się z Wydziałem
Miejskim 35 — Imigracja, Obywatelstwo i Ewidencja (MA35). MA 35 jest także pierwszym punktem
kontaktowym w Wiedniu, w przypadku posiadania pytań odnośnie obywatelstwa. Dział ten
udziela informacji o możliwościach uzyskania obywatelstwa oraz wydaje certyfikaty.

Obywatele państw trzecich zamierzający pozostać w Austrii przez określony czas bez
zamiaru stałego osiedlenia się są zobowiązani wystąpić o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.

Przykładowo cudzoziemiec może wnioskować o zezwolenie z tytułu wykonywanej pracy,
nauki czy z tytułu łączenia rodzin.

Zezwolenie na pobyt czasowy dla członka rodziny może być przyznane małżonkom,
partnerom w wieku powyżej 21 roku życia, a także małoletnim dzieciom cudzoziemca,
który posiada w Austrii zezwolenie na pobyt czasowy.

Wnioski o przedłużenie zezwolenia należy złożyć nie wcześniej niż na trzy miesiące przed
upływem ważności obecnego zezwolenia na pobyt czasowy, nie później jednak niż w ostatnim dniu
legalnego pobytu. Późniejsze zgłoszenia są traktowane jako pierwsza aplikacja (po raz pierwszy
wnioski muszą być złożone za granicą, a wnioskodawca musi czekać na jego wynik za granicą).

Wniosek o zezwolenie na pobyt ”Antrag auf Erteilung eines Aufenthaltstitels" powinien
zostać złożony w języku niemieckim z podaniem celu pobytu. Dokumenty powinny zostać
złożone w oryginale, które zostaną zwrócone, a kopie są przechowywane w aktach. Oryginały
dokumentów muszą być poświadczone przez certyfikat dyplomatyczny lub apostille, w zależności
od kraju wydającego i złożone wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem (przez biegłego sądowego
tłumacza). Następujące dokumenty muszą być zawsze potwierdzone certyfikatem: akt urodzenia,
akt małżeństwa lub certyfikat spółki cywilnej, zaświadczenie policji (w stosownych przypadkach,
akt rozwodu lub zaświadczenie o rozwiązaniu spółki cywilnej, akt zgonu).

Wymagane dokumenty dla wszystkich aplikacji:
- Ważny paszport lub inny dokument podróży
- Aktualne zdjęcia paszportów biometrycznych
- Akt urodzenia
Jeśli dotyczy:
- Małżeństwo lub świadectwo spółki cywilnej
- Certyfikat rozwodu lub certyfikat o rozwiązaniu spółki cywilnej
- Certyfikat Przyjęcia
- Dokumenty potwierdzające więzi rodzinne
- Akt zgonu
- Tytuł prawny do lokalu (np własności, najmu lub podnajmu)
- Dokumentacja pokazując miesięczny czynsz i/ lub pokrycie kosztów zakwaterowania
- Dowód ubezpieczenia zdrowotnego obowiązujący w Austrii
- Dowód posiadania wystarczających środków utrzymania („Existenzmitteł”, „gesicherter bensunterhalt", np. payslip, rachunek zysków i strat, umowa o pracę, potwierdzenie płatności emerytalnych gwaranta
- Dokumentacja, potwierdzająca nie posiada żadnych kredytów i długów (np. aktualny
odpis z akt urzędowo uznanej agencji informacji kredytowej)
- Dowód, że powody, dla których zezwolenie na pobyt czasowy zostało przyznane
po raz pierwszy nadal obowiązują
- W niektórych przypadkach mogą być wymagane dodatkowe dokumenty.
- Opłata podstawowa: około 120 EUR. Oprócz podstawowej opłaty, opłata pobierana
jest za każdy dokument stanu cywilnego. W zależności od rodzaju dokumentu, opłata
ta może być 3,90 EUR, 7,20 EUR lub 14,30 Euro.

W celu uzyskania większości tytułów pobytowych należy wykazać posiadanie odpowiednich
środków pieniężnych i ubezpieczenia. Natomiast osoby, które chcą przedłużyć swój pobyt muszą
wykazać, że wywiązały się z programu integracyjnego, który obowiązywał w trakcie trwania ich
pobytu.

Umowa integracyjna jest formą kontraktu pomiędzy migrantem a państwem, jej celem
jest usprawnienie procesu integracji. Według austriackiej koncepcji integracji cudzoziemców,
warunkiem szybkiego przebiegu procesu integracji oraz kluczem do sukcesu na austriackim
rynku pracy jest osiągnięcie biegłości językowej.

Umowy integracyjne są formą zobowiązania cudzoziemca do nauki języka i zdawania
egzaminów na odpowiednim poziomie w odpowiednim czasie. Cudzoziemiec, który zamierza
osiedlić się w Austrii musi zdać egzamin na poziomie podstawowym (A1) jeszcze przed przyjazdem. Kursy oraz same testy przygotowuje i przeprowadza ambasada Austrii we współpracy
z Austriackim Forum Kultury (Ósterreichische Kulturforum, odpowiednik Instytutu Polskiego,
będąca placówką kulturalną mającą promować kulturę i język kraju poza granicami, działającą
we współpracy z ambasadą).

Rzeczpospolita Polska a Austria — porównanie regulacji prawnych dotyczących
legalizacji cudzoziemców i wybranych zagadnień polityki migracyjnej

Problematyka legalizacji cudzoziemców w Austrii, podobnie jak i w Polsce uregulowana jest
ustawowo. W obu krajach obowiązuje oddzielna regulacja prawna w następujących obszarach:

. legalizacji pobytu obywateli państw trzecich (nienależących do Unii Europejskiej
i Europejskiego Obszaru Gospodarczego),

. legalizacji pobytu obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej,

. postępowań o udzielenie azylu lub statusu uchodźcy.

Pierwszy z wymienionych obszarów jest w Austrii regulowany ustawą o prawie pobytu
i osiedleniu z dnia 16 sierpnia 2005 r. „Niederlassungs- und Aufenthaltsgesetz”. Najliczniejszą
grupę stanowią tu obywatele Serbii i Czarnogóry, Turcji oraz Bośni i Hercegowiny.

W Polsce kwestie te regulowane są obecnie nową ustawą o cudzoziemcach,
która weszła w życie z dniem 1 maja 2014 r.

Austriacki rząd broni dostępu do swojego rynku pracy i reguluje liczbę emigrantów ustalając corocznie liczbę zezwoleń na osiedlenie, które może zostać udzielone w następnym roku.
Ograniczenia te dotyczą także osób korzystających z prawa do łączenia rodzin oraz małoletnich
cudzoziemców urodzonych w Austrii. System ten nie dotyczy jednak pracowników wykwalifikowanych, a także członków rodziny cudzoziemca posiadającego jedno z zezwoleń wydawanych
cudzoziemcom pożądanym na austriackim rynku pracy (np. Niebieska Karta UE). Aktualnie jednak
powoli odchodzi się od systemu kwotowego na rzecz system punktowego. Zgodnie z systemem
punktowym, cudzoziemiec, aby uzyskać zezwolenie na osiedlenie musi uzyskać odpowiednią
ilość punktów według określonych kryteriów do których należą: pożądane kwalifikacje,
wykształcenie, wiek, doświadczenie zawodowe, znajomość języka, potencjał adaptacyjny,
wysokość wynagrodzenia, podjęcie zatrudnienia w określonym regionie, kwalifikacje i doświadczenie zdobyte w kraju migracji.

W tym miejscu należy zauważyć, że w polskich przepisach prawa nie ma żadnego
odniesienia co do reglamentacji liczby cudzoziemców, którzy mogą przyjechać i pracować na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zatem, co do zasady każdy cudzoziemiec, który spełni ustawowe
wymagania uzyska zezwolenie, o które wnioskował. Udzielenie zezwolenia nie zostało także
ograniczone koniecznością zdobycia określonej liczby punktów w procesie integracyjnym, jak
to zostało uregulowane w Austrii.

Kwestie dostępu do austriackiego rynku pracy dla obywateli pochodzących
z Państw Trzecich określa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców z 20 marca 1975 r. Cudzoziemiec, aby podjąć pracę powinien uzyskać zezwolenie„Arbeitserlaubnis”, które gwarantuje dostęp do rynku pracy na terenie jednego z landów, bądź „Beschaiftigungsbewilligung”, dokument wydawany na wniosek pracodawcy, który upoważnia go do zatrudnienia cudzoziemca na określonym stanowisku.

W sytuacji, gdy pracodawca zamierza zatrudnić cudzoziemca nie objętego systemem
punktowym, musi przeprowadzić sześciotygodniowy test rynku pracy oraz zgłosić dane
cudzoziemca, którego chce zatrudnić do odpowiedniego urzędu pracy. Pierwszeństwo
w zatrudnieniu mają zawsze obywatele Austrii czy też innego kraju należącego do EOG, UE
oraz inni aktywni zawodowo cudzoziemcy. Większość wniosków o zezwolenia na pracę jest
odrzucana. Taka polityka zatrudnienia ma na celu zlikwidowanie bezrobocia wśród Austriaków
i ochronę rynku pracy.

Podobne regulacje w zakresie zatrudnienia obywateli Państw Trzecich występują także
w Polsce, choć brak tu odrębnego zezwolenia dopuszczającego cudzoziemca do wykonywania
pracy na rzecz nieograniczonej liczby podmiotów na określonym obszarze np. na terytorium
jednego województwa.

Takie rozwiązanie z pewnością przyczyniłoby się do zmniejszenia biurokracji np.
w przypadku pracy na niepełnym etacie czy wykonywania kilku zleceń na podstawie umów
cywilnoprawnych, gdzie aktualnie za każdym razem pracodawca musi występować o nowe
zezwolenie.

Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z aktualną polityką prowadzoną w Austrii
postanowiono dopuścić do rynku pracy bez dodatkowych testów i kontroli pracowników o bardzo
wysokich kwalifikacjach, pracowników o kwalifikacjach, których brakuje na austriackim rynku
pracy, kadrę zarządzającą, absolwentów austriackich uczelni wyższych i szkół średnich oraz
wysoko wykwalifikowanych specjalistów pracujących na zasadzie samozatrudnienia. Cudzoziemcy, którzy należą do jednej z wymienionych grup i otrzymali kartę RWR oraz przepracowali na jej podstawie co najmniej 10 miesięcy, automatycznie otrzymują kartę RWR PLUS, która gwarantuje im dostęp do rynku pracy z możliwością do wielokrotnej zmiany pracodawcy.

Karta ta jest wydawana na czas nieograniczony, zaś małżonkom tych osób, którzy posiadają
kartę RWR automatycznie przyznawany jest analogiczny dokument.

W polskim prawodawstwie można znaleźć podobne ułatwienia, choć już nie tak daleko
idące jak w Austrii. Zezwolenie na pracę może być wydane bez badania rynku pracy, w przypadku zawodów deficytowych określonych w drodze rozporządzenia przez właściwego wojewodę.
Ważne jest jednak to, by wykaz tych zawodów był stale monitorowany i uaktualniany w oparciu
o bieżącą sytuację na rynku pracy.

Małżonkowie, albo zarejestrowania partnerzy, którzy ukończyli 21 lat oraz małoletnie dzieci
cudzoziemca przybywającego na terytorium Austrii na podstawie zezwolenia na osiedlenie lub
na pobyt stały mogą do niego dołączyć, jeżeli znają język niemiecki na poziomie co najmniej A1, posiadają wystarczające środki utrzymania, ubezpieczenie i mają zapewnione miejsce zamieszkania w Austrii.

Zezwolenia na osiedlenie są wydawane na czas ograniczony i tylko niektóre ich rodzaje
(np. RWR PLUS) zapewnią otwarty dostęp do rynku pracy. Cudzoziemiec po 5 latach przebywania
na terytorium Austrii oraz gdy się wywiązał z zawartego z biurem migracyjnym porozumienia
i w odpowiednim stopniu posługuje się językiem niemieckim może wnioskować o uzyskanie
zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE bądź stałego pobytu członka rodziny.
Oba te zezwolenia uprawniają do nieograniczonego w czasie pobytu i otwartego dostępu do rynku
pracy.

Rząd austriacki bardzo dużą wagę przywiązuje do procesu integracji migrantów.
W urzędach znajdują się liczne ulotki z informacjami o kraju. Ogromny nacisk jest położony
na znajomość języka niemieckiego.

W związku z tym, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych finansuje szereg programów
ułatwiających naukę języka, czy też naukę specjalistycznego słownictwa niezbędnego
do wykonywania poszczególnych zawodów np. kursy dla pielęgniarek na poziomie.
Cudzoziemcy dostają także vouchery na kursy kulturalne. Zakończeniem procesu integracji
jest uzyskanie obywatelstwa austriackiego, o które można się ubiegać po dziesięcioletnim
pobycie w kraju. Osoba, która chce uzyskać obywatelstwo austriackie musi zdać test z zakresu
historii Austrii oraz regionu w którym mieszka, a także wykazać znajomość języka niemieckiego.
Szczegółowe regulacje w tym zakresie określa ustawa o obywatelstwie z 1985 r.

Z pewnością w polskim ustawodawstwie brak jest rozwiązań odnoszących się
do problemu integracji cudzoziemców w Polsce. W Austrii cudzoziemiec, który zamierza się
tam osiedlić musi jeszcze przed przyjazdem powinien przedsięwziąć kroki, które ułatwią mu
adaptację w nowym społeczeństwie, np. zdać egzamin z języka niemieckiego.

W Polsce brak jest regulacji w tym zakresie, zatem cudzoziemiec może tu mieszkać kilka lat
i nie znać w ogóle języka polskiego, a następnie uzyskać obywatelstwo polskie. Proces legalizacji
pobytu przechodzący płynnie W naturalizację i proces integracji są zupełnie oddzielne i nie są
procesami równoległymi.

Na terytorium Austrii taka sytuacja nie mogłaby mieć miejsca, bowiem cudzoziemcy podpisując umowy integracyjne (uczestnicząc w programach integracyjnych) są zobowiązani
stale podnosić swoje kompetencje w zakresie znajomości języka i kultury austriackiej. Polska
w tym obszarze powinna wzorować się na austriackich rozwiązaniach i aktywnie działać na rzecz
integracji obywateli Państw Trzecich, którzy przyjeżdżają tu w celu wykonywania pracy i z zamiarem stałego pobytu.

Warto także zaznaczyć, że w sprawach legalizacji pobytu cudzoziemców w Austrii
właściwe są urzędy rozmieszczone na terytorium całego kraju, w samym Wiedniu jest ich kilka.
Natomiast w Polsce kwestie te są zarezerwowane jedynie dla 16 urzędów wojewódzkich. Tak
mała ich liczba powoduje zbyt duże ich obciążenie i co się z tym wiąże dłuższym oczekiwaniem
na przyjęcie wniosku i otrzymanie decyzji.

W Austrii działa bardzo dobrze rozwinięta sieć instytucji pozarządowych, które wspierają
proces integracji i pomagają w załatwianiu formalności w urzędach. Często to tam cudzoziemcy
kierują swoje pierwsze kroki. Organizacje te wspierają cudzoziemców w zakresie nauki języka,
odnalezienie się na rynku pracy, poradnictwa czy też wsparcia w zakresie tłumaczenia ustnego.
Należą do nich np. Habibi — Dom Edukacji i Integracji Zawodowej.

Część z tych fundacji czy stowarzyszeń współpracuje z rządem, także szereg kursów
prowadzonych przez te organizacje jest współfinansowanych przez władze.

Na zakończenie warto także wspomnieć również kwestię abolicji, którą przeprowadzono
w obu krajach. W Austrii miała ona miejsce stosunkowo dawno, bo w 1990 r. Aktualnie Ministerstwo do Spraw Wewnętrznych jest nieprzychylne takim akcjom z obawy, że może to zachęcić
fale imigrantów do przyjazdu do Austrii, jak to miało miejsce w Polsce w 2012 r., gdzie mieliśmy
do czynienia z tzw. „turystyką abolicyjną”. Walka z nielegalną imigracją w Austrii jest aktualnie
prowadzona poprzez system kontroli zatrudnienia i pobytu.