Sytuacja migracyjna w Finlandii

SYTUACJA MIGRACYJNA W FINLANDII
Republika Fińska jest państwem powstałym w 1917r. po odłączeniu od Rosji. Jest położona
w Europie Północnej, ma 338 145 km2 powierzchni (łącznie lądowej oraz morskiej). Państwo
to sąsiaduje z Rosją, Szwecją, Norwegią. Jest to jedno z państw nordyckich, mieszkańcy tego kraju
nie określają go jako państwo skandynawskie.

Finlandia od 2000r. jest demokracją parlamentarno—gabinetową po przyjęciu nowej
konstytucji. Na czele państwa stoi prezydent wybierany w bezpośrednich wyborach na 6-letnią
kadencję. Poza nim władzę w Finlandii sprawuje parlament (Eduskunta) oraz rząd (Rada
Państwa). Finlandia jako państwo podzielona jest od 01.01.2000r. na 20 regionów, 72 podregiony,
które podzielone są na 342 gminy.

Obecnie Finlandię zamieszkuje 5 451 270 obywateli (według danych z 2014r.). Ponad 67 %
mieszkańców Finlandii zamieszkuje miasta. Zaś największymi miastami tego państwa, a przez
to największymi skupiskami ludności i emigrantów są: Helsinki, Espoo, Vantaa, Tampere, Turku
i Oulu. Z oczywistych względów, najwięcej mieszkańców różnych narodowości zamieszkuje stolicę
kraju - Helsinki. Jest tam również największa liczba emigrantów. Językami urzędowymi są fiński
i szwedzki, a to z powodu wieloletniego uzależnienia Finlandii od Szwecji. Pod rządami rosyjski-
mi Finlandia znalazła się dopiero w XIX w. Finlandia została członkiem Unii Europejskiej w dniu
01.01.1995r., zaś do Strefy Schengen weszła 25.03.2001r. Ponadto od 01.01.1999r. walutą kraju
stało się euro.

Pod koniec XIX wieku do Finlandii zaczęło przybywać coraz więcej cudzoziemców.
W stolicy kraju osiedlali się wówczas przede wszystkim migranci ekonomiczni, rzemieślnicy
i drobni wytwórcy, m.in. norwescy młynarze, pracownicy przemysłu tekstylnego z Wielkiej Brytanii, cukiernicy z Włoch, handlarze pochodzenia żydowskiego z państw środkowoeuropejskich
oraz osoby przybywające z głębi Rosji. Wszyscy przyjezdni mieli znaczący wpływ na rozwój
ekonomiczny państwa. Jeszcze w 1939 roku w Finlandii żyło więcej cudzoziemców niż w sąsiedniej
Szwecji.

Po ll wojnie światowej Finlandia stała się mało popularnym obszarem imigracji.
Fińska waluta uległa bowiem gwałtownej dewaluacji, panowało także dość wysokie bezrobocie.
Od 1945 roku do 1990 roku do Finlandii napłynęło bardzo mało imigrantów.
W latach siedemdziesiątych przybyła grupa uchodźców z Chile, w późniejszym okresie kraj
przyjmował także migrantów politycznych z państw afrykańskich. Sytuacja zmieniła się dopiero
na początku lat 90. XX wieku.

W 1990 roku stworzono program repatriacyjny, który umożliwił obywatelom Związku
Radzieckiego mającym fińskie pochodzenie repatriację do Finlandii. Osoby te automatycznie
otrzymywały zezwolenie na osiedlenie na czas nieokreślony. Z repatriacji skorzystali także
obywatele estońscy pochodzenia fińskiego. Regulacje te funkcjonowały także po upadku Związku
Radzieckiego. Etniczni Finowie z dawnych republik związkowych mogli złożyć wniosek o zezwo—
lenie na repatriację jeszcze w 2010 roku. Szacuje się, że w Finlandii osiedliło się w ten sposób od
20 000 do 40 000 osób.

Pomiędzy rokiem 1990 a 2014 liczba mieszkających w Finlandii cudzoziemców zwiększyła się ośmiokrotnie z 26 300 do 219 675 osób. Według Fińskiego Urzędu Statystycznego (Tilastokeskus) w 2014 roku do Finlandii przybyło 33 351 cudzoziemców. Z analizy statystyk wynika, że Finlandię zamieszkuje wiele mniejszości narodowych pochodzących z odmiennych kulturowo i geograficznie obszarów. Trudno jest zatem mówić o dominujących społecznościach migranckich. Zgodnie z danymi Finnish Emigration Service na 2014 r. w Finlandii mieszkało 221 900 cudzoziemców.
Największą grupą wśród nich stanowią obywatele Estonii (48 352), Rosji (30 995), Szwecji (8 401), Somalii (7 653), Tajlandii (7 097), Iraku (6 876), Indii (4 798), Turcji (4 585), Wlk. Brytanii (4 320), Niemiec (4 104), Polski (3 735), Afganistanu (3 562), Ukrainy (3 052), Stanów Zjednoczonych (2 878), Rumunii (2 265), Francji (2 009), Bułgarii (1 733), Bośni i Hercegowiny (1 631), Bangladeszu (1 523), Holandii (1 272). Jak wynika z powyższych statystyk, największą grupę fińskich imigrantów stanowią bezpośredni sąsiedzi. Pierwsza fińska ustawa o cudzoziemcach weszła w życie 1 marca 1984 roku. Wcześniej kwestie dotyczące pobytu cudzoziemców w Finlandii regulowane były przez rozporządzenia.
Ustawa z 1984 roku była szeroko krytykowana jako zbyt restrykcyjna i niespełniająca międzynarodowych standardów, przede wszystkim w zakresie ochrony międzynarodowej. Kolejną ustawę
uchwalono w 1991 roku. Fińskie ustawodawstwo regulujące wjazd i pobyt cudzoziemców do kraju
było wielokrotnie nowelizowane i zmieniane, m.in. przed wejściem Finlandii do Unii Europejskiej
w 1995 roku oraz po reformie konstytucji w 2000 roku. Obecnie w Finlandii obowiązuje Ustawa
o cudzoziemcach z 2004 roku.
W trakcie wizyty w Helsinkach delegacja Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego
W Warszawie odwiedziła siedzibę Finnish Immigration Police, gdzie rozmawiano o procedurze
dotyczącej uzyskania zezwolenia na pobyt. Poruszono ponadto kwestie związane z azylem
oraz wydaleniami. Szczególnie interesująca była możliwość zapoznania się z procedurami
obsługi cudzoziemców, składania wniosków i załatwiania wszelkich formalności dotyczących
legalizacji pobytu cudzoziemców w Finlandii. Była to niepowtarzalna okazja by poznać warunki
i standardy obsługi interesantów oraz stopień skomplikowania formularzy, które musi wypełnić
cudzoziemiec.

Pracownicy Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie odwiedzili także Finnish
Immigration Service, w którym można złożyć wnioski o uzyskanie legalnego pobytu w Finlandii
czy nabycie obywatelstwa fińskiego. Ciekawym punktem wizyty była prezentacja bazy danych
UMA, czyli elektronicznego systemu używanego przez wszystkie organy zajmujące się zagadnie—
niami imigracji w Finlandii: tj. Finnish Immigration Service, Policję, Straż Graniczną, gminy, centra
rozwoju gospodarczego, transportu i ochrony środowiska, a także fińskie placówki za granicami
kraju.
Delegacja spotkała się również z przedstawicielami międzyrządowej Organizacji do Spraw
Migracji (IOM), która zajmuje się zarządzaniem migracjami z korzyścią dla migrantów i społeczeństw oraz wspieraniem krajów w rozwiązywaniu operacyjnych i społeczno-gospodarczych wyzwań związanych z migracjami, pomaga także migrantom oraz chroni ich prawa. W trakcie
wizyty zapoznano się z prowadzonymi przez IOM w Helsinkach projektami w zakresie integracji
imigrantów, pomocy w dobrowolnym powrocie i reintegracji, zwalczania nielegalnej migracji
i przeciwdziałania handlowi ludźmi.

Struktura organizacyjna służb migracyjnych, procedury legalizacji cudzoziemców, rozwiązania prawne zastosowane w Republice Fińskiej

Fińskie służby imigracyjne realizują politykę imigracyjną Finlandii i zajmują się specjalistyczną obsługą cudzoziemców, podejmowaniem decyzji w sprawach związanych z imigracją,
azylem, statusem uchodźcy i obywatelstwem. Fińskie służby imigracyjne świadczą usługi
informacyjne w celu wsparcia procesu podejmowania decyzji politycznych i współpracy krajowej
i międzynarodowej. W kręgu ich zdań znajdują się przede wszystkim sprawy związane z zamieszkaniem cudzoziemców w kraju, nadanie statusu uchodźcy i obywatelstwa, prowadzenie rejestru
cudzoziemców, dostarczanie informacji dla organów i organizacji międzynarodowych.
Zadania te mają odzwierciedlenie W praktyce i przekładają się na udzielanie zezwoleń na pobyt
cudzoziemców przyjeżdżających do Finlandii (spoza UE), prowadzenie postępowań o udziele-
nie azylu, praktyczne zajęcia w ośrodkach dla azylantów, przyznawanie środków pieniężnych
uchodźcom, paszportów i dokumentów podróży, decydowanie w sprawach odmowy wjazdu
i deportacji, nadania obywatelstwa i cofnięcia statusu obywatelstwa, rejestracji cudzoziemców,
a także serwis informacyjny dla potrzeb krajowych i międzynarodowych, prowadzenie statystyk,
wymiana informacji i doświadczeń, współpracę międzynarodową.
Fiński system imigracyjny opiera się o cele określone przez rząd fiński, prawodawstwa
UE oraz traktaty międzynarodowe, którymi Finlandia jest związana, do najważniejszych należą:
Europejska Konwencja Praw Człowieka, Konwencja przeciwko stosowania tortur, Konwencja
o Prawach Dziecko i Konwencja dotycząca statusu uchodźców.
Zezwolenia na pobyt w Finlandii obywatelom spoza UE, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii
lub Szwajcarii, przebywającym dłużej niż 3 miesiące udziela się z tytułu:
- zatrudnienia
- studiów
- połączenia się z członkiem rodziny
- lub reimigration, czyli powrotu etnicznych Finów z terenów znajdujących się poza
terytorium kraju
Fińskie służby imigracyjne rozpatrują ponad 20 000 wniosków o wydanie zezwolenia
na pobyt rocznie. Zgodnie z umowami międzynarodowymi, Finlandia oferuje także pomoc dla
osób, które potrzebują ochrony, gdy są one poddawane poważnym naruszeniom praw człowieka
w ich kraju pochodzenia. Osoby te mogą ubiegać się o azyl, jeśli mieszkają poza krajem stałego
zamieszkania ze względu na obawy przed ich prześladowaniem z powodu swojego:
- etnicznego pochodzenia
- religii
- narodowości
- przynależności do określonej grupy społecznej lub przekonań politycznych
Ubiegający się o azyl mieszkają w ośrodku podczas oczekiwania na decyzję. Fińskie służby
imigracyjne są odpowiedzialne za właściwych standardów zakwaterowania, w tym ilości miejsc
odpowiedniej do liczby osób ubiegających się o azyl. Podczas pobytu w ośrodkach dla uchodźców,
osoby ubiegające się o azyl otrzymują podstawowe wyposażenie codziennego użytku, pomoc
społeczną i opiekę zdrowotną, usługi tłumaczeniowe, wsparcie finansowe i pomoc prawną.
Eksperci fińskich służb imigracyjnych rozpatrują ok. 1 000 aplikacji o udzielenie azylu rocznie.
Obywatelstwo fińskie może być nabywane na podstawie obywatelstwa rodziców
lub na wniosek. W sprawach obywatelskich również właściwym organem jest fiński system imigracyjny. Rocznie, obywatelstwo nadawane jest około 10 tys. osób.

Jednym z podstawowych organów zajmujących się legalizacją pobytu cudzoziemców
w Finlandii jest policja. W jej skład wchodzi wykwalifikowany oddział stworzony do prowadzenia
postępowań w tym zakresie pod nazwą HELSINKI IMMIGRATION POLICE- HELSINKI PD.

Założona w 1826 roku, policja ma około 1600 pracowników, z których liczba policjantów
wynosi około 1300 osób .Szefem policji jest Pan Lasse Aapio. Zastępcą Głównego Szefa Policji
jest Pan Ilkka Koskimaki. Helsińska Policja zajmuje się ogólnym porządkiem i bezpieczeństwem,
zapobieganiem przestępczości oraz rozległymi badaniami i usługami licencyjnymi w Helsinkach.
Oprócz swoich podstawowych obowiązków, Departament Policji ma dużą liczbę krajowych
i regionalnych zadań policyjnych.

HELSINKI IMMIGRATION AFFAIRS (stan na 01/09/2014r.)
- 50 733 cudzoziemców mieszka w Helsinkach, co stanowi 8,4 % populacji;
- 207 511 cudzoziemców mieszka w Finlandii, co stanowi 3.8 % populacji
- największe grupy narodowościowe to Rosjanie, Estończycy, Somalijczycy i Afgańczycy
Do głównych obowiązków Policji Imigracyjnej należy m.in.:
- prowadzenie śledztwa w sprawach o wydanie zezwoleń dla cudzoziemców
- badanie przestępczości
- zajmowanie się sprawami azylu
- areszt
- wydalenie cudzoziemców z kraju
- nadzór nad imigracją

Przede wszystkim do Fińskiej Policji Imigracyjnej należy rozpatrywanie wniosków
cudzoziemców, którzy starają się o legalizację swojego pobytu na terytorium Finlandii ze względu
na pobyt członka rodziny obywatela fińskiego, zezwolenie na pobyt obywatela Unii Europejskiej
oraz członków jego rodziny, odmową wjazdu oraz wszczęciem postępowanie deportacyjnego.
Lokalna policja posiada uprawnienia do:.

- wydawania pierwsze pozwolenia na pobyt dla zagranicznych członków rodziny
obywatela fińskiego zamieszkałego w Finlandii oraz do niezamężnych małoletnich
dzieci członka rodziny;
udzielania nowego pozwolenia na czas określony na pobyt dla zagranicznych obywateli
zamieszkałych w Finlandii (przedłużenie), stałych zezwoleń na pobyt i zezwoleń na pobyt
UE dla obywateli państw trzecich posiadających status rezydenta długoterminowego UE;

wydawania certyfikatów rejestracji prawa obywatela UE zamieszkania i świadectw
prawo stałego pobytu;

wydawania karty pobytu dla członków rodzin obywateli i karty stałego zezwolenia
na pobyt w UE dla członków rodzin obywateli UE, którzy nie są sami obywatele UE;

dodać dni pobytu do wiz lub przedłużyć okres ważności wizy.

Obcokrajowcy mieszkający w Finlandii muszą złożyć wnioski o pozwolenia na policji
osobiście. Dla niektórych licencji i zezwoleń dla cudzoziemców, wnioski mogą być składane
za pośrednictwem usługi online. Wnioskodawca, który złoży wniosek przez Internet musi udać się
do oddziału policji w celu potwierdzenia tożsamości oraz musi przedstawić oryginały dokumentów
załączonych do złożonej aplikacji. Cudzoziemcy składając wniosek, muszą wnieść opłatę licencyjną w momencie składania aplikacji, ten warunek odnosi się również do składania aplikacji przez
internet. Brak opłaty skutkuje nie rozpatrzeniem wniosku. Obywatele UE/EOG nie potrzebują pozwolenia na pracę, muszą jednak złożyć na policji wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt, jeśli
przekracza on 3 miesiące. Rejestracji dokonuje się u przedstawicieli miejscowej policji. Pierwszy
dokument pobytowy wydaje się na ogół na okres jednego roku. Zasadniczo wniosek o zezwolenie
na pobyt należy złożyć za granicą, przed wjazdem do Finlandii. Pierwsze zezwolenie na zamieszkanie na członka rodziny obywatela fińskiego w Finlandii i niezamężne dzieci tego członka rodziny
jest wydawane przez policję. Wnioskodawca musi mieć środki w czasie ubiegania się o pierwszy
dokument pobytowy oraz w czasie ubiegania się o jego przedłużenie.

Policja może odmówić zezwolenia na pobyt, jeśli wnioskodawca stanowi zagrożenie dla
porządku i bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych w Finlandii. Zezwolenia na pobyt można być również odmówić, jeżeli istnieją podstawy
do podejrzeń, że wnioskodawca nie zastosuje się do przepisów dotyczących wjazdu do kraju
lub pobytu w kraju. Policja wydaje nowe pozwolenia na pobyt na czas określony, jeżeli powody,
dla których poprzednie pozwolenie przestało obowiązywać. Policja fińska może również wydać
nowe zezwolenie na pobyt na czas określony ze względu na inne okoliczności niż poprzednio.
Cudzoziemcowi może zostać wydane zezwolenie na pobyt stały przez lokalną policję w jego
miejscu zamieszkania, jeżeli przebywał w Finlandii przez okres czterech lat i nadal spełnia kryteria
do wydania zezwolenia na pobyt stały.

Policja może odmówić wydania zezwolenia na pobyt stały, jeżeli:
- wnioskodawca jest uznany za winnego przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia
wolności;
- wnioskodawca jest podejrzany o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności;
- wnioskodawca jest uznany za winnego dwóch lub więcej przestępstw;
- wnioskodawca jest podejrzany o dwa lub więcej przestępstw.
Policja może również anulować uprzednio wydane zezwolenie, jeżeli wnioskodawca:
- opuścił Finlandię na stałe;
- przebywał za granicą w sposób ciągły przez okres dwóch lat;
- dostarczył fałszywych informacji przy ubieganiu się o zezwolenie lub wstrzymywanie
informacji, które mogą przynieść rezultaty w postaci odmowy udzielenia zezwolenia na pobyt.
Policja może również anulować wydane zezwolenie:
- jeśli kryteria wydania zezwolenia już nie istnieją, a posiadacz pozwolenia przebywał
w Finlandii tylko przez krótki czas lub posiadał zezwolenie na pobyt wydane
przez inne państwo strefy Schengen.
Metody postępowania prowadzone przez Helsińską Policję:
- sprawdzanie przeszłości i dokumentów cudzoziemca
- omawianie sprawy z aplikantem
- zgłoszenie oraz sprawdzanie odcisków palców w systemie EURODAC,
Visa register, SIS, National regs.
- międzynarodowe dochodzenia
- badanie pochodzenia
- test językowy (biuro znajduję się w Sztokholmie)
- wiedza o kraju oraz badanie poziomu wykształcenia
Recepcja cudzoziemców
Obecnie, dzięki wewnętrznej bazie i internetowemu systemowi Urząd fińskiej policji
jest zupełnie skomputeryzowany. Nietrudno zauważyć, brak jest bezpośredniej styczności
z cudzoziemcem, bowiem od funkcjonariusza przy stanowisku jest się oddzielonym szybą
a dokumenty podawane są oddzielnym koszyku. Cudzoziemcy starający się o pobyt na terytorium
Finlandii przyjmowani są w osobnym pokoju, z tylnymi drzwiami. Na miejscu pobierane są odciski
palców jak również inne szczegóły rysopisu takie jak waga oraz wzrost cudzoziemca ubiegającego
się o azyl.
Ponadto zajmują się również kontrolą miejsca zamieszkania cudzoziemca, kontrolą małżeństw
oraz w niektórych przypadkach zajmują się ich przesłuchaniem.

Rzeczpospolita Polska a Republika Fińska — porównanie regulacji prawnych
dotyczących legalizacji cudzoziemców i wybranych zagadnień polityki migracyjnej

Podstawowym zadaniem projektu było budowanie płaszczyzny współpracy, wymiana
informacji i doświadczeń, a w konsekwencji wypracowanie zasad pracy przy wykorzystaniu
najbardziej efektywnych i optymalnych rozwiązań.

Podczas gdy pozostałe kraje Europy Zachodniej zamykają się na imigrantów zaostrzając
prawo migracyjne, fiński rząd planuje znieść restrykcje wobec imigrantów spoza Unii
Europejskiej.

lmigrantów ekonomicznych można zatrudnić tylko na stanowiskach, na które brakuje
zainteresowania ze strony obywateli Finlandii. Takich stanowisk jest jednakże coraz więcej — na
początku oferowane były miejsca tylko w przemyśle stoczniowym czy budowlanym, obecnie
także w opiece zdrowotnej czy edukacji. Ogromną barierą jest język fiński, wymagany przy
dostępie do wielu zawodów. Jest to słuszny warunek, ponieważ pozwala na łatwiejszą integra-
cję cudzoziemców z fińskim społeczeństwem. Wysoki poziom szkolnictwa (najwyższy na świecie)
i wysokie świadczenia z opieki społecznej są oferowane przez kompetentne instytucje państwa
opiekuńczego. Finlandia plasuje się wysoko w rankingach jakości życia obywateli. W odróżnieniu
od innych krajów Unii Europejskiej ksenofobia w polityce fińskiej nie występuje.

Finlandia jest krajem imigracyjnym od początku lat 90-tych XX wieku z tendencją wzrostową
w ostatnich latach, imigrantów jest jednak znacznie mniej niż winnych krajach skandynawskich,
gdyż np.w Danii czy Szwecji stały napływ imigrantów następował już w latach 50—tych i 60-tych.

Nowa strategia imigracyjna do roku 2020 zakłada położenie nacisku na tzw. imigrację
aktywną — zaproszenie większej liczby fachowców z branż, w których wciąż brakuje specjalistów.
Dobra koniunktura gospodarcza kraju stymuluje napływ migrantów, których nie odstrasza nawet

trudny fiński język i klimat.

Podejmowane są inicjatywy rządowe i społeczne, mające na celu lepszą integrację
pracowników migrujących. Głównym celem jest uzyskanie wiedzy i włączenie migrantów
do społeczeństwa fińskiego, a przede wszystkim w środowisko pracownicze.

Podstawowym aktem legislacyjnym w odniesieniu do ustawodawstwa imigracyjnego
jest Ustawa o Cudzoziemcach z 2003r.
Pozostałymi aktami prawnymi są odpowiednio:
- Dyrektywa Unii Europejskiej: „Dublin II” z 2003r.
- Kodeks Postępowania Administracyjnego z 2003r.
- Ustawa o Narodowości z 2003r.
- Prawo o ubieganiu się o ochronę międzynarodową z 2011r.
- Ustawa o promocji integracji z 2010r.
- Ustawa o urzędzie imigracyjnym w Finlandii z 1995r.
- Ustawa o leczeniu cudzoziemców w areszcie z 2002r.
- Prawo o cudzoziemcach z 1997r.
- Ustawa o niedyskryminacji z 2004r.

Podstawowym organem zajmującym się legalizacją pobytu cudzoziemców i realizującym
politykę migracyjną jest Fiński Urząd Imigracyjny (Migri). Podlega on Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, w którego gestii leżą wszystkie sprawy związane z pobytem cudzoziemców, postępowaniami uchodźczymi oraz wszelkimi sprawami związanymi z obywatelstwem i narodowością. Jako
agenda MSW urząd rozpoczął działalność 3 stycznia 1995r. Obecna nazwa - Migri funkcjonuje
od 1.stycznia 2008r. Urząd świadczy usługi informacyjne w celu wsparcia procesu podejmowania
decyzji politycznych, jak również do współpracy krajowej i międzynarodowej. Jako oficjalne wartości
Fiński Urząd Imigracyjny na swojej stronie internetowej podaje: otwartość, kompetencje
i sprawiedliwość.

Fiński Urząd Imigracyjny zajmuje się przede wszystkim wydawaniem zezwoleń na pobyt dla
cudzoziemców, którzy przyjeżdżają do Finlandii jako studenci, pracownicy i przedsiębiorcy oraz
członkowie rodzin obywateli Finlandii i członkowie rodzin cudzoziemców. Rozpatruje także wnioski
o udzielenie azylu, wydaje dokumenty podróży dla uchodźców, podejmuje decyzje w sprawie
odmowy wjazdu i deportacji, przyjmuje aplikacje w sprawie obywatelstwa, jest także odpowiedzialny za prowadzenie rejestru cudzoziemców. Prowadzi usługi informacyjne dla międzynarodowych
i krajowych potrzeb decydentów i władz publicznych, uczestniczy w międzynarodowej współpracy
w sferze własnego obszaru działania. Działaniami i rozwojem FUI zarządza i nadzoruje Dyrektor
Generalny. Łącznie zatrudnionych jest około 300 pracowników.

Podział zadań pomiędzy poszczególne organy i jednostki zdecydowanie różni się od zakresu
kompetencji polskich organów. Cudzoziemiec po wjeździe do Finlandii może skontaktować się
z kilkoma różnymi organami, sprawy związane z imigracją obsługuje bowiem kilka różnych
instytucji.
Najważniejszymi partnerami migracyjnymi jednak są:
. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, a także policja, organy Straży Granicznej i ośrodki
dla osób ubiegających się o azyl, które są podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych,
- Ministerstwo Spraw Zagranicznych i podległe mu misje dyplomatyczne za granicą,
. Ministerstwo Pracy i Gospodarki oraz urzędy pracy i rozwoju gospodarczego (biura)
i ośrodki rozwoju gospodarczego, transportu i środowiska (Centra ELY), które
są podporządkowane Ministerstwu Pracy i Gospodarki.

SPOSTRZEŻENIA I REKOMENDACJE

Polityka imigracyjna jest realizowana przez Ministra Spraw Wewnętrznych, zgodnie
z wytycznymi ustalonymi przez rząd. Do tych organów należy też rozwój ustawodawstwa imigracyjnego. Policja przejęła też część kompetencji Fińskiego Urzędu Migracyjnego. Tak jak wskazane zostało wcześniej, należy do nich rozpatrywanie wniosków o zezwolenie na zamieszkanie
członka rodziny obywatela fińskiego, zezwolenie na pobyt obywatela Unii Europejskiej lub członka
rodziny, rozszerzone pozwolenia, odmowa wjazdu (wspólnie z organami kontroli granicznej
i fińskim urzędem imigracyjnym). Policja składa także wniosek o wszczęcie postępowania deportacyjnego, decyzja podejmowana jest W Fińskim Urzędzie Imigracyjnym, a egzekwowanie leży
W gestii policji.

W końcu 2012 roku Wprowadzony został elektroniczny system zarządzania sprawami
imigracyjnymi UMA. Pozwoliło to na przyjęcie całkowicie nowych, innowacyjnych rozwiązań
i zmieniło proces pracy. UMA okazało się również cennym narzędziem zarządzania, które dostarcza
informacji o sprawach przetwarzanych przez fińskie organy służb imigracyjnych i partnerskich.
Podczas spotkania z przedstawicielami fińskich służb imigracyjnych Wielokrotnie podkreślano,
że jest raczej mało prawdopodobne, aby dodatkowe środki finansowe zostały udostępnione
W administracji rządowej W ciągu następnych kilku lat, zainwestowano W nowoczesne technologie
i rozwój kompetencji. System UMA pozwala klientowi Urzędu na kontrolowanie całego procesu
decyzyjnego już od momentu złożenia wniosku. W listopadzie 2010 roku przedstawione zostało
działanie nowego systemu i jednocześnie zaczęło się jego testowanie. Obecnie W odstępie 3-4 lat
pojawiają się jego systematycznie udoskonalane wersje. Zawiera on informacje z zakresu ochrony
międzynarodowej, legalizacji pobytu, obywatelstwa, postępowań wydaleniowych. Daje również
możliwość elektronicznego złożenia wniosku, także przez osoby niebędące na terytorium
Finlandii na dzień złożenia wniosku, np. studentów podczas wakacji, od października chcących
podjąć naukę W danym kraju. Dokumenty można wtedy poświadczyć za zgodność z oryginałem
W Ambasadzie Finlandii W kraju pochodzenia. Tam też pobierane są odciski linii papilarnych.
Jest to znaczne ułatwienie dla cudzoziemca, którego zastosowanie w polskich
warunkach także polski ustawodawca powinien rozważyć. Osoby znajdujące się na dzień złożenia wniosku w Finlandii mogą wcześniej poświadczyć dokumenty w placówkach policji bądź
Straży Granicznej. Za pośrednictwem serwisu elektronicznego można również złożyć dodatkowe
dokumenty, wnieść opłatę, umówić się na spotkanie w konkretnej agencji, zapytać o konkretną
sprawę przez stronę internetową (informacja przez telefon nie jest już udzielana ze względu
na niemożność zidentyfikowania rozmówcy — kwestie bezpieczeństwa) czy poznać treść decyzji —
system wysyła informacje via S/VlS czy e—mail, np.w przypadku kończącego się legalnego pobytu.

Studenci przebywający za granicą otrzymują decyzję razem z kartą pobytu, przesłaną
przez fińską ambasadę (nie istnieje wymóg osobistego stawiennictwa do odbioru karty pobytu)
i na tej podstawie mogą wjechać do Finlandii. Zaletą tego rozwiązania jest szybkość procedowania, bowiem aplikacje internetowe mogą być przetwarzane znacznie szybciej niż tradycyjne
aplikacje papierowe. System jest tak skonstruowany, że błędne wypełnienie formularza /lub brak
wymaganych dokumentów nie pozwalają dalsze procesowanie i akceptacje wniosku

Wiele ze wskazanych wyżej rozwiązań można by zastosować także w Polsce. Na uwagę
zasługuje zwłaszcza możliwość złożenia wniosku wraz z kompletem dokumentów, co znacznie
przyspiesza jego rozpoznanie, za pośrednictwem przedstawicielstw dyplomatycznych. Możliwość
osobistego sprawdzenia etapu, na jakim znajduje się prowadzone postępowanie, za pośrednictwem systemu informatycznego z uwzględnieniem informacji udostępnionych przez inne
organy biorące udział w nim udział, jest bardzo ważna dla cudzoziemców. Mogą dzięki temu
sprawdzić, jakich dokumentów brakuje do wydania rozstrzygnięcia i dostarczyć je we wcześniejszym terminie, niż poprzez zawiadamiani drogą tradycyjną (pocztą). Równie ważne dla
cudzoziemców jest przekazywana im za pośrednictwem SMS, czy e—mail informacja o zbliżającym
się końcu ich legalnego pobytu na terytorium Finlandii. Powyższe umożliwia im złożenie wniosku
w odpowiednim czasie i znacznie zmniejsza im ryzyko pozostania w Finlandii nielegalnie.
Ułatwia im to także możliwość złożenia wniosku za pośrednictwem systemu UMA.
Bywa to niezwykle ważne w sytuacji, gdy cudzoziemiec mieszka poza dużym ośrodkiem miejskim,
a ostatni dzień jego legalnego pobytu przypada w dzień wolny od pracy (lub kiedy urzędy
pocztowe są z różnych przyczyn nieczynne). Równie ważna jest też możliwość poświadczenia
posiadanych i przekazywanych następnie do urzędu migracyjnego dokumentów na posterunku
policji lub w Straży Granicznej.

Od końca 2014 roku razem z dokumentem legalizującym pobyt cudzoziemiec otrzymuje
wygenerowany kod identyfikacyjny (odpowiednik polskiego PIN), który jest wymagany przy
przelewaniu pensji na konto, w bankach i instytucjach rządowych. Projekt ten („Identity code
with the permit") jest współfinansowany przez Unię Europejską. Dokumenty są archiwizowane
automatycznie w Fińskich Archiwach Narodowych.

Podobnie jak w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim cały zespół FUI został podzielony
na sekcje, z których jedne zajmują się rozpatrywaniem wniosków składanych z tytułu studiów
i pracy naukowej, inne specjalizują się w pracy, czy łączeniu rodzin. Przy łączeniu rodzin zaobser—
wowaliśmy pewne innowacje, niestosowane do chwili obecnej w Mazowieckim Urzędzie
Wojewódzkim. Małżonek cudzoziemca przebywającego od dłuższego czasu w Finlandii zostaje
poddany badaniu DNA, które ma na celu wykluczenie pokrewieństwa.

W przeszłości bowiem zdarzały się sytuacje (zwłaszcza w przypadku obywateli Somalii,
którzy przeważają ilościowo na tle innych cudzoziemców), że legalizowane były pobyty rodzeń-
stwa, które przedstawiane było jako małżonkowie. W przypadku składania wniosku dla osoby,
podającej się za małoletniego, jeśli zachodzą podejrzenia co do rzeczywistego wieku aplikującego,
dokonuje się pomiaru gęstości kości, co pozwala ustalić wiek faktyczny. Wprowadzenie biometrii
w systemie legalizacji pobytu także pozwoliło nieznacznie zredukować liczbę składanych wniosków - skutecznie wyeliminowało osoby o podwójnej tożsamości. Powyższe rozwiązania mogłoby
mieć zastosowanie również w Polsce, zwłaszcza przy łączeniu rodzin wietnamskich.

Jednym z celów strategicznych fińskiej imigracji jest położenie nacisku na standardy
obsługi klienta. W ostatnich latach wprowadzono kilka nowych narzędzi i poprawiono funkcjonalność istniejących. Strona internetowa fińskiej imigracji www.migri.fi jest jednym
z najważniejszych kanałów obsługi klienta. Klienci na całym świecie mogą uzyskać dostęp
do witryny, aby przeczytać instrukcje i porady. Jest też przetłumaczona na większość języków,
nie tylko europejskich. Znajduje się tu również video przewodnik oraz wersja audio dla osób
niewidzących i specjalna wersja dla osób słabowidzących. W przypadku opóźnień klient jest
na bieżąco informowany. Kultura ustawicznego doskonalenia gwarantuje stałą, wysokość
obsługi klienta. Fiński Urząd Imigracyjny, podobnie jak Mazowiecki Urząd Wojewódzki, organizuje
też Dzień Otwarty Suomi Areena w Pori w formie letniej imprezy plenerowej, zapewniając klientom
możliwość zadania pytań dotyczących kwestii pracy i legalizacji pobytu. .