expat

Ekspatriant

Parafrazując relokacja oznacza przeniesienie pracownika do innego kraju.


Kto to jest expat, ekspatriant ?
Ekspatriant, expat - jest to osoba mieszkająca czasowo bądź na stałe w kraju oraz kulturze innych niż te, w których się wychowywała. Słowo ekspatriant pochodzi od łacińskiego expatriātus gdzie ex oznacza “z” a patriā “ojczyzna”

W szerokim znaczeniu, termin ekspatriant (expat) oznacza każdą osobę mieszkającą poza swoją ojczyzna. W użyciu powszechnym natomiast, używany jest do określenia pracowników wysyłanych przez firmy do pracy za granicą w odróżnieniu do tych zatrudnianych lokalnie (którzy także mogą być cudzoziemcami). Różnica w użyciu powszechnym zazwyczaj sprowadza się do czynników społeczno-ekonomicznych gdzie wykwalifikowani profesjonaliści pracujący w innym kraju nazywani są ekspatriantami, a pracownicy fizyczni przebywający za granicą w celach zarobkowych imigrantami. Nie istnieje żadna ustalona definicja terminu ekspatriant, a użycie różni się w zależności od kontekstu bądź uprzedzeń czy preferencji osobistych.


W XIX w. tysiące Amerykanów przybywało do Europy, w szczególności do Monachium i Paryża, aby studiować malarstwo. Doskonałym przykładem amerykańskiego ekspatrianta jest Henry James, pisarz lat 70 XIX w., który za swoją ojczyznę uznał Anglię.
Termin ekspatriant w niektórych krajach występuje w kontekście prawnym w odniesieniu do podatków np.: „Ekspatriant przebywający w kraju może skorzystać z preferencyjnego opodatkowania.” W tym przypadku osoba może zostać uznana za ekspatrianta jeśli wyjedzie do innego kraju w celach zarobkowych z zamiarem powrotu do ojczyzny w terminie nie przekraczającym 5 lat fiskalnych. Wymieniony okres czasu może się różnić w zależności od prawa podatkowego, jednak jest on najczęściej występującym terminem.

Trendy w ekspatriacji


W drugiej połowie XX w. ekspatriacja została zdominowana przez pracowników wysyłanych przez firmy do zagranicznych oddziałów bądź siedzib. Rozpoczęta pod koniec XX w. globalizacja stworzyła światowy rynek dla wykwalifikowanych specjalistów oraz wyrównała ich dochody w stosunku do kosztów utrzymania pozostawiając jednocześnie znaczne różnice w dochodach pracowników niewykwalifikowanych. Koszt podróży międzykontynentalnych obniżył się na tyle, że pracodawcy, którzy nie byli w stanie znaleźć odpowiednich pracowników w kraju mogli z powodzeniem przeprowadzać rekrutację na skalę światową.
Spowodowało to stworzenie nowego rodzaju ekspatriacji gdzie pracownik dojeżdżający oraz umowy zawierane na krótkie okresy czasu stają się coraz bardziej powszechne wśród przedsiębiorstw, zastępując tym samym tradycyjną formę ekspatriacji. W perspektywie pracy za granicą trwającej kilka miesięcy a nie lat ekspatriacja nie musi się już wiązać z przeniesieniem całej rodziny. Bardziej znaczące jest jednak kulturowe oddziaływanie tego trendu. W przypadku tradycyjnych ekspatriantów integracja następowała jedynie z elitą kraju, do którego zostali oni przeniesieni. Obecnie ekspatrianci tworzą nową światową klasę średnią dzielącą wspólne doświadczenia zarówno z pracy w wielonarodowościowych korporacjach jak i z życia w światowych centrach finansowych i ekonomicznych. Integracja co prawda nie jest całkowita, jednak silne wpływy kulturowe są widoczne. Wśród ekspatriantów klasy średniej znajduje się wielu reemigrantów z ruchów migracyjnych mających miejsce generację lub dwie temu.


Populacja Dubaju składa się głównie z repatriantów pochodzących z takich państw jak Indie, Pakistan, Bangladesz czy Filipiny czego skutkiem jest fakt, iż jedynie 20% mieszkańców Dubaju to obywatele Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Niestety ciągłe zmiany w ilości ekspatriantów powodują, iż podanie konkretnej liczby jest niezwykle trudne. Według danych ONZ, w roku 2010 ponad 200 milionów ludzi będzie mieszkać poza granicami swojego kraju. Należy jednak pamiętać, że ta liczba uwzględnia także emigrantów ekonomicznych.
Wielka Brytania (a zaraz za nią Niemcy i Włochy) posiada najwyższy odsetek ekspatriantów wśród krajów OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) z ponad 3 milionami obywateli mieszkających poza granicami kraju. Od 10 lat liczba emigrantów w Wielkiej Brytanii utrzymuje się na poziomie 400 000 rocznie. Jeżeli natomiast chodzi o kraje najbardziej popularne wśród ekspatriantów na czele stoi Hiszpania, zaraz za nią Niemcy i Wielka Brytania.
Obecnie brytyjskie biuro ds. ekspatriantów (The Expat Directory) jest w trakcie przygotowywania zestawienia uwzględniającego pochodzenie oraz kraj docelowy ekspatriantów. Według obecnych statystyk większość ekspatriantów pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. W celu zgromadzenie informacji dotyczących głównych krajów docelowych oraz czasu jaki ekspatrianci spędzają poza granicami swojego kraju został stworzony specjalny kwestionariusz. Pozostanie on otwarty i będzie przedstawiać comiesięczne dane, poczynając od marca 2010r.
Według informacji ze strony linkexpats.com najwięcej ekspatriantów znajduje się w Dubaju oraz w Omanie (Abu Dhabi i Maskat).

Światowy kryzys gospodarczy z roku 2008 spowodował powrót wielu brytyjskich ekspatriantów do kraju. Tendencja ta została przypisana “ekspatriantom emerytom’ i ich problemom finansowym wynikającym z niskiego kursu wymiany. Proces polegający na powrocie do ojczyzny nazywa się repatriacją i niesie ze sobą wiele wyzwań.
Zatrudnienie ekspatriantów
Wynagrodzenie pracowników oddelegowanych do pracy za granicą zwyczajowo składa się z wynagrodzenia podstawowego oraz dodatkowych świadczeń pieniężnych takich jak koszty utrzymania czy dodatki za pracę w trudnych warunkach. Dodatkowo jest ono także wspierane nie pieniężnymi świadczeniami motywacyjnymi np.: zakwaterowaniem czy szkołą. Niektóre firmy całkowicie pokrywają koszt edukacji, nawet w drogich szkołach międzynarodowych, podczas gdy inne, zazwyczaj małe, zachęcają pracowników do korzystania ze szkół lokalnych.
Przedsiębiorstwa międzynarodowe często posiadają taką politykę firmy i system szkoleń, które uwzględniają małżonków swoich pracowników już na początkowych etapach podejmowania decyzji. Niewiele przedsiębiorstw zapewnia rekompensatę utraconego dochodu małżonka ekspatrianta chociaż w zamian za to oferuje dodatkowe korzyści i wsparcie, poczynając od organizacji kursów uczących jak szukać pracy w nowym kraju a kończąc na pracy wolontariusza w organizacjach pozarządowych prowadzonych przez małżonków ekspatriantów. Doskonałym przykładem tego typu organizacji jest barceloński Garcia Arts Project.

Zatrudnianie ekspatriantów w międzynarodowych oddziałach firmy posiada zarówno wiele zalet jak i wad. Do zalet należy zaliczyć możliwość lepszej kontroli i koordynacji międzynarodowych oddziałów firmy oraz zapewnienie sobie szerszej perspektywy. W przypadku wad należy liczyć się z wysokimi kosztami przeniesienia takich pracowników, możliwością napotkania różnych przeszkód administracyjnych jak i problemami natury adaptacyjnej.

Expatriate Archive Centre

Expatriate Archive Centre w Hadze jest instytucją, która w swoich zbiorach ma unikatową kolekcję listów, pamiętników, fotografii i filmów dzięki którym można poznać życie oraz doświadczenia ludzi pracujących i mieszkających z dala od ojczyzny. Expatriate Archive Centre postawiło sobie za cel zgromadzenie, przechowanie oraz udostępnienie dokumentów opisujących historię ekspatriantów tak aby dostęp do nich mieli zarówno naukowcy z całego świata jak i ludzie chcący poznać tę część historii.

Szwajcaria


W Szwajcarii terminu ekspatriant nie używa się do określenia wszystkich cudzoziemców żyjących i pracujących w kraju ale jedynie do tych pracujących na umowę o pracę za granicą. Generalnie koszty zakwaterowania jak i edukacji dzieci ekspatriantów mieszkających w Szwajcarii pokrywane są przez pracodawców. Dzieje się tak, ponieważ teoretycznie pokrywają oni koszty utrzymania domów w swojej ojczyźnie. Zarobki te kontrastują silnie z zarobkami pracowników przeniesionych z innych części kraju, którzy opłacani są tak pracownicy lokalni. W związku z tym ekspatrianci obarczani są za wzrost cen. Umowy z ekspatriantami zawierane są na czas określony, a po upływie tego okresu przenoszeni są oni w inne miejsce bądź zatrudniani już na takich samych warunkach jak pracownicy lokalni.

Syndicate content