Kolejna nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy weszła w życie
31 STYCZNIA 2023

W sobotę, 28 stycznia 2023 r. weszła w życie kolejna już ustawa nowelizująca tzw. specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, regulująca m.in. kwestie zasad ich pobytu w Polsce. Jednocześnie, nowelizacja wprowadziła przepisy zmieniające około 20 innych ustaw. Poniżej zmiany, w szczególności dotyczące legalizacji pobytu i pracy obywateli Ukrainy, które już obowiązują lub w niedługim czasie wejdą w życie.

Elektroniczny dokument Diia.pl


Na poziomie ustawowym usankcjonowano dokument elektroniczny Diia.pl jako dokument pobytowy. Wraz z ważnym dokumentem podróży uprawnia on m.in. do wielokrotnego przekraczania granicy zewnętrznej i granic wewnętrznych strefy Schengen, a także do pobytu na terytoriach innych państw Schengen. Dotychczasowe brzmienie przepisów nie było wystarczająco szczegółowe, wskutek czego w praktyce pojawiały się rozbieżności w ich stosowaniu. Ma to istotne znaczenie chociażby w kontekście podróży służbowych obywateli Ukrainy.

Wnioski o zezwolenie na pobyt czasowy dla pracujących obywateli Ukrainy


Od 1 kwietnia 2023 r. nowelizacja wprowadzi możliwość składania wniosków o zezwolenia na pobyt czasowy przez obywateli Ukrainy świadczących pracę lub prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Warunkiem będzie posiadanie numeru PESEL ze statusem UKR oraz uznawanie pobytu na terytorium Polski za legalny.

Likwidacja instytucji zezwolenia na pobyt w trybie uproszczonym

W obecnym stanie prawnym osoby uciekające przed wojną korzystają z instytucji ochrony czasowej. Nowelizacja uchyliła przepis, na podstawie którego obywatele Ukrainy, po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu do Polski mieliby możliwość złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy (dotychczas złożone wnioski pozostaną bez rozpoznania). Wyjątek będą stanowić obywatele Ukrainy, którzy świadczą pracę lub prowadzą działalność gospodarczą, o czym mowa w punkcie wyżej.

Na mocy nowelizacji obywatele Ukrainy, którzy korzystają z ochrony czasowej w innym państwie członkowskim UE utracą uprawnienia wynikające z tzw. specustawy.

Skrócony termin składania wniosków o nadanie numeru PESEL

Obywatele Ukrainy uciekający przed wojną będą mieli 30 dni (zamiast dotychczasowych 90) od dnia wjazdu na terytorium Polski na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL. Złożenie wniosku z zachowaniem 30-dniowego terminu będzie skutkowało uznaniem dalszego pobytu obywatela Ukrainy za legalny.

Obywatele Ukrainy, którzy nie złożyli wniosku o nadanie numer PESEL przed dniem wejścia w życie ustawy będą mieli na to 30 dni od 28 stycznia 2023 r.

Wydłużenie tytułów pobytowych dla obywateli Ukrainy.
Okres ważności pobytu na podstawie wizy krajowej przedłuża się do 24 sierpnia 2023 r., jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Polski przypada w okresie od 24 lutego 2022 r. (poprzednio przedłużony do 31 grudnia 2022 r.).

Inni cudzoziemcy

Na mocy nowelizacji przepisów tzw. ustawy covidowej (ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) z dniem 24 sierpnia 2023 r. uchylone zostaną przepisy m.in. wydłużające ważność tytułów pobytowych cudzoziemców.

Pomimo ogłoszenia końca stanu zagrożenia epidemicznego wraz z końcem marca br., wszelkie tytułu pobytowe (wizy, zezwolenia na pobyt), których ważność wygasła w okresie stanu epidemii czy zagrożenia epidemicznego, pozostaną ważne do 24 sierpnia 2023 r.

Nowelizacja zmienia dotychczas obowiązujące zasady udzielania pomocy w ramach tzw. zakwaterowania zbiorowego przez podmioty publiczne. Dodano postanowienia zobowiązujące obywateli Ukrainy do partycypacji w kosztach wyżywienia i zakwaterowania, a także określające maksymalny okres świadczenia takiej pomocy. Pomoc udzielana jest nie dłużej niż przez 120 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy na terytorium Polski.

Po upływie 120 dni od tego dnia może być udzielona, jeśli obywatel Ukrainy (posiadający PESEL) pokryje z góry 50% kosztów w ramach tej pomocy (nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie), a po upływie 180 dni – 75% takich kosztów (nie więcej niż 60 zł za osobę dziennie).

Przepisy zawierają katalog osób, do których nie będą miały zastosowania ww. zasady - dotyczy to m.in. osób niepełnosprawnych, osób starszych, kobiet w ciąży, osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, uniemożliwiającej im udział w kosztach pomocy.

Większość przepisów weszła w życie 28 stycznia 2023 r.. Dla niektórych nowelizacja przewiduje jednak dłuższe vacatio legis. Dotyczy to m.in. przepisów dotyczących możliwości składania wniosków o zezwolenie na pobyt dla pracujących obywateli Ukrainy (wchodzą w życie od 1 kwietnia 2023 r.), czy uchylających tzw. przepisy covidowe (od 24 sierpnia 2023 r.).