Ogólne informacje dotyczącej procedury zatrudniania pracownika spoza UE
Swoboda przepływu pracowników na terenie Unii Europejskiej jest jedną z fundamentalnych zasad zagwarantowanych Traktatem Ustanawiającym Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957 r. (Dz. U. 2004 r. Nr 90 poz. 864/2). Zgodnie z treścią traktatu pracownicy na terenie Unii Europejskiej mają prawo do: ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy, swobodnego przemieszczania się po terytorium państw członkowskich w celu ubiegania się o miejsce pracy, przebywania w państwie członkowskim w celu podjęcia tam pracy - na podstawie przepisów prawnych obowiązujących na terenie danego państwa, pozostawania na terytorium danego państwa członkowskiego nawet po ustaniu zatrudnienia na warunkach określonych w traktacie.
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską wprowadza również ograniczenia w stosowaniu zasady swobody w przemieszczaniu się pracowników na obszarze Unii Europejskiej. Wprowadzone ograniczenia dotyczą m.in. porządku bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publicznego.
W Polsce kwestia ograniczenia swobody przepływu pracowników, uregulowana została ustawą z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz o wjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. 2006 r. Nr 144 poz. 1043). Na mocy ustawy obywatelowi Unii Europejskiej oraz członkom jego rodziny niebędących obywatelami UE można odmówić prawa pobytu w Polsce w sytuacji gdy jego dane znajdują się w wykazie lub nie posiada on stosownych dokumentów potwierdzających jego tożsamość, ważnego dokumentu podróży oraz wizy. Ograniczenia te nie dotyczą osób, które w inny wiarygodny sposób będą w stanie potwierdzić swoją tożsamość oraz uprawnienie do korzystania ze swobodny przepływu osób. Komendant właściwej placówki Straży Granicznej kompetentny jest do wydania decyzji o odmowie wjazdu na terytorium Polski.
1 stycznia 2008 r. Polska weszła do układu Schengen, co oznacza zniesienie kontroli paszportowej na granicy z Niemcami, Słowacją, Czechami oraz Litwą, Granice tych państw stanowią wewnętrzne granice Unii Europejskiej. Natomiast na granicy zewnętrznej z Rosją, Białorusią i Ukrainą kontrole nadal odbywają się. Do końca marca, zniesienie kontroli ma nastąpić także na lotniskach. Dotyczyć ma to pasażerów, którzy lecą do krajów Schengen.
Wszyscy obywatele Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego mają zagwarantowaną w Polsce swobodę przepływu osób. Po przyjeździe na teren Polski obywatel Unii Europejskiej zobowiązany jest do zameldowania się na pobyt czasowy w urzędzie miasta lub gminy, pod adresem, w którym przebywa w ciągu czterdziestu ośmiu godzin od chwili przybycia. Zgodnie z Polskim prawem pobyt do 90 dni, poza obowiązkiem dokonania meldunku, nie wymaga żadnych dodatkowych formalności, związanych z legalizacją pobytu. Prawo pobytu obywatela Unii Europejskiej przekraczający 90 dni, przyznawane jest w przypadku gdy osoba jest pracownikiem lub osobą pracującą na własny rachunek na obszarze Polski, jest objęta powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym, lub też jest osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej. Ponadto, studiuje lub odbywa szkolenie zawodowe w Polsce i jednocześnie ma zapewnione ubezpieczenie zdrowotne, oraz gdy jest małżonkiem obywatela polskiego. Gdy pobyt cudzoziemca na terytorium Polski trwa dłużej niż 90 dni, konieczne jest zarejestrowanie tego pobytu. Cudzoziemiec zobowiązany jest do złożenia wniosku we właściwym urzędzie wojewódzkim, najpóźniej w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od daty wjazdu do Polski. Wniosek taki powinien być wypełniony w języku polskim. Do wniosku należy dołączyć: dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo, dwie kolorowe fotografie, potwierdzenie zameldowania, dowód uiszczenia stosownej opłaty manipulacyjnej. Pracownik powinien dodatkowo przedstawić pisemne oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia mu wykonywania pracy. W przypadku gdy dana osoba objęta jest ograniczeniami w dostępie do rynku pracy - przyrzeczenie wydania zezwolenia na pracę na terytorium Polski.
Przepisy Unii Europejskiej nakładają na państwa członkowskie obowiązek zniesienia ograniczeń dotyczących przemieszczania się oraz osiedlania pracowników będących obywatelami państw Unii Europejskiej i ich rodzin. Pracownikom takim zostaje udzielone prawo pobytu na obszarze państwa członkowskiego. Jeżeli chcą zostać na terenie tego państwa dłużej niż trzy miesiące ale nie krócej niż jeden rok konieczne jest wystąpienie o wydanie pozwolenia na pobyt stały. W przypadku pobytu krótszego niż jeden rok oraz dla pracowników sezonowych wydawane jest pozwolenie tymczasowe ograniczone długością trwania stosunku pracy. Pozwolenie na pobyt stały jest wydawane na okres pięciu lat (po którym może zostać przedłużone).
Zezwolenie na pobyt oraz karty pobytu na terytorium Polski, obywatelom Unii Europejskiej wydaje wojewoda właściwy ze względu na zamierzone miejsce pobytu obywatela Unii Europejskiej. Na terytorium Polski każdy obywatel Unii Europejskiej starający się o zezwolenie na pobyt może je uzyskać pod warunkiem, iż złoży on stosowne oświadczenie o posiadanych środkach finansowych i o ubezpieczeniu zdrowotnym.
Obywatele Unii Europejskiej maja prawo do podejmowania zatrudnienia na terytorium innego państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, na podstawie obowiązujących w tym państwie przepisów prawnych. Zarówno obywatele państw członkowskich, jak i pracodawca, który prowadzi działalność gospodarczą na terytorium państwa członkowskiego, mają prawo do tego aby przeprowadzać wzajemną wymianę ofert pracy oraz do zawierania i wykonywania umów. Wprowadzony również został zakaz praktyk, które mogłyby w jakikolwiek sposób prowadzić do dyskryminacji lub też ograniczać dostęp do zatrudnienia dla cudzoziemców posiadających obywatelstwo państwa należącego do Wspólnoty Europejskiej.
Przepisy prawne które regulują zasady zatrudniania cudzoziemców na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, dzielą cudzoziemców na obywateli pochodzących z państw Unii Europejskiej oraz na obywateli państw pozostałych - trzecich, przyjmując wobec nich inny sposób traktowania w zakresie świadczenia pracy. Dla cudzoziemców pochodzących z państw Unii Europejskiej, jako kryterium, określające zakres swobody świadczenia pracy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej przyjęto obywatelstwo (przynależność do danego państwa). Dla cudzoziemców, którzy pochodzą z państw trzecich przyjęto kryterium rodzajowe (w zależności od wykonywanego zawodu). Przepisy prawne w przypadku niektórych zawodów nie wymagają w ogóle uzyskania pozwolenia na pracę.